به گزارش پایگاه اطلاع‌ رسانی بنیاد ملی نخبگان؛ ناصر باقری‌ مقدم؛ قائم‌ مقام بنیاد ملی نخبگان با حضور در برنامه تلویزیونی « پیشواز» شبکه چهار سیما با بیان اینکه شروع، ادامه و بقای انقلاب اسلامی نیازمند نیروی انسانی فکور و نخبه است که بتواند تمدن نوین اسلامی را پایه‌ گذاری کند، گفت: این همان موضوعی است که امام (ره) و رهبری نیز همواره به آن اشاره کرده‌ اند.

وی افزود: این نگاه، نخبه‌ ‎ محور و مبتنی بر حکمرانی نخبگان است و باعث می‌ شود مسئولان عالی رتبه کشور حمایت از نخبگان را به عنوان یک رویکرد در دستور کار خود قرار دهند و به منظور نیل به این هدف زیرساخت‌ های لازم برای اثرگذاری نخبگان در حوزه‌ های مختلف را فراهم کنند.

باقری‌ مقدم با بیان اینکه مجموع این اثرگذاری‌ ها را می‌ توان به حکمرانی نخبگان تعبیر کرد، یادآور شد: با همین نگاه، بنیاد ملی نخبگان تشکیل شد تا مدیریت تحولات کشور به دست نخبگان دانشگاهی و حوزوی سپرده شود؛ البته نباید به صورت شتابزده در مورد عملکرد بنیاد ملی نخبگان قضاوت کرد چراکه در طول سال‌ های گذشته اقدامات بسیار خوبی ذیل این بنیاد انجام شده، گرچه هنوز تا نقطه مطلوب فاصله بسیار است.

لزوم تحقق حکمرانی نخبگان

قائم‌ مقام بنیاد ملی نخبگان اضافه کرد: حکمرانی نخبگان سبب می‌ شود مشکلات اقتصادی فرهنگی و اجتماعی کشور کاهش چشمگیری یابد چون نخبگان می‌ توانند با تلاش و استعداد ذاتی خود این مسائل را حل کند؛ بنابراین اگر همچنان مشکلات عمده‌ ای در کشور در بخش‌ های مختلف وجود دارد، به دلیل فقدان حکمرانی کامل نخبگان به صورت گسترده است. به عبارت دیگر، حکمرانی نخبگان هنوز به طور کامل میسر نشده است.

باقری‌ مقدم اظهار داشت: اهمیت موضوع نخبگان سبب شد در سال ۹۱، سند راهبردی کشور در امور نخبگان توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب برسد. این سند ساحت‌ های مختلفی دارد و به علم و ساحت‌ های علم محدود نمی‌ شود. در واقع این سند معتقد است نخبه فردی است که استعداد ذاتی خود را برای اثرگذاری اجتماعی به کار می‌ گیرد. این اثرگذاری البته محدود به حوزه اقتصاد نیست گرچه بارزترین اثرگذاری نخبگان در سال‌ های اخیر در حوزه اقتصاد دانش‌ بنیان بوده اما سایر ساحت‌ ها مانند فرهنگ و ادب نیز محل مناسبی برای اثرگذاری نخبگان هستند.

وی تأکید کرد: در یک دهه گذشته تمرکز بنیاد ملی نخبگان بیشتر روی حوزه‌ های علمی بوده اما از سال گذشته سایر حوزه‌ ها نیز مورد توجه قرار گرفتند و اقدامات قابل توجهی برای حمایت از جامعه نخبگان حوزه‌ های مختلف نیز صورت پذیرفته تا بتوان زمینه را برای شناسایی استعدادهای برتر و توانمندی آنان و رسیدنشان به مرحله اثرگذاری فراهم کرد.

قائم‌ مقام بنیاد ملی نخبگان با بیان اینکه در برنامه ملی شهاب ۱۰ درصد دانش‌ آموزان کشور به صورت غیرملموس در یکی از ساحت‌ های هشتگانه استعدادی شناسایی می‌ شوند، افزود: در سطوح بالاتر، تقریباً ۳ درصد از این ۱۰ درصد می‌ توانند در مدارس استعدادهای درخشان، نمونه دولتی و یا هیئت امنایی جذب شوند و برای مابقی فعالیتی صورت نمی‌گیرد. به همین دلیل بنیاد ملی نخبگان تلاش دارد از طریق کمک گرفتن از ظرفیت‌ ها و کانون‌ های مردمی، بستر شناسایی و هدایت نخبگان را در شهرهای کوچک و حتی روستاها ایجاد کند تا این کانون‌ ها با حمایت بنیاد و با استانداردهای کاملاً مشخص بتوانند استعداد‌ های دانش‌ آموزی را شناسایی کنند. این اقدام بنیاد برای پرهیز از تمرکزگرایی صورت گرفته در کنار این موضوع، حمایت از مستعدان بی‌ بضاعت نیز با همکاری کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی آغاز شده و امیدواریم در سال جاری بتوان گام‌ های مؤثری در این حوزه نیز برداشت.

سیاستگذاری، تنظیم‌ گری و پشتیبانی برای ایجاد مسیر نخبگانی، اهم وظیفه بنیاد ملی نخبگان/ گسترش دایره نخبگانی با استفاده از ظرفیت‌ های مردمی

باقری‌ مقدم ادامه داد: یکی از مشکلات کشور که در بیان رهبری نیز به آن اشاره شد، تصدی‌ گری دولت در امور مختلف است که این عامل سبب غفلت از ظرفیت‌ های مردمی خواهد شد. بنیاد ملی نخبگان نیز در سال‌ های گذشته مبتلابه همین موضوع بوده؛ در واقع بنیاد تلاش داشته تمام مسیر نخبگی را و تمام امور مرتبط به نخبگان را در درون خود انجام دهد و همین عامل سبب شد از ظرفیت‌ های مردمی، بخش خصوصی و امور خیریه غفلت جدی صورت بگیرد. این در حالیست که استفاده از این ظرفیت مردمی می‌ تواند بخش زیادی از مشکلات موجود را کاهش دهد و سبب گسترش دایره نخبگانی نیز شود. در این بین، سیاستگذاری، تنظیم‌ گری و پشتیبانی برای ایجاد مسیر نخبگانی، اهم وظیفه بنیاد ملی نخبگان خواهد بود.

وی افزود: در همین راستا بنیاد تلاش دارد در هر استان حداقل یک انجمن خیریه نخبه‌ پرور ایجاد شود تا بتوان ظرفیت‌ ها و توان مردمی و امور وقف و خیریه را برای حمایت از نخبگان بومی به کار گرفت. علاوه بر آن، در هر استان یک خانه نخبگان نیز تشکیل خواهد شد که با حمایت مردم و پشتیبانی مالی و معنوی آنان توسط خود نخبگان اداره می‌ شود. این امر سبب خواهد شد به تدریج شبکه بزرگ از نخبگان در همه ساحت‌ ها ایجاد شود تا این افراد بتوانند در حوزه‌ های مختلف منشاء اثرگذاری باشند.

قائم‌ مقام بنیاد ملی نخبگان تأکید کرد: بنیاد ملی نخبگان تمام ساحت‌ های نخبگی را از مرحله دانش‌ آموزی و بعد دانشجویی و سپس در سطوح مختلف اساتید دانشگاهی، پوشش می‌ دهد. در این روند، فرد نخبه کسی است که به آخرین مرحله این مسیر نخبگی رسیده باشد. در تمام ایستگاه‌ های قبل از نخبگی، افراد استعداد برتری محسوب می‌ شوند که برای رسیدن به مرحله اثربخشی در حال توانمندسازی، فعالیت و یا هدایت هستند.

حمایت بنیاد ملی نخبگان از برگزیدگان المپیادهای مختلف و جشنواره‌ های معتبر

وی اضافه کرد: هر ساله بنیاد ملی نخبگان رتبه‌ های ۱ تا ۱۰۰ کنکور سراسری را مورد حمایت قرار می‌ دهد که امسال به منظور سعۀ دایره نخبگانی، احتمالاً این تعداد افزایش پیدا کند. از طرف دیگر، حمایت از برگزیدگان المپیادهای مختلف و جشنواره‌ های معتبر و افرادی که از سوی انجمن‌ های علمی معرفی می‌ شوند نیز در دستورکار بنیاد ملی نخبگان قرار دارد تا افراد بتوانند به شرط پویایی فعالیت‌ های نخبگانی، از تسهیلات مختلف و متنوع برای توانمندسازی و مهارت‌ افزایی خود در مسیر نخبگان و رسیدن به اثربخشی استفاده کنند. بعد از آن نیز بنیاد تلاش دارد افراد در شرکت‌ های دانش‌ بنیان یا خلاق، مشغول به فعالیت تخصصی شوند.

باقری‌ مقدم با بیان اینکه در یک نگاه کلی می‌ توان گفت در مسیر نخبگی حدود ۲۰ طرح مختلف وجود دارد، یادآور شد: آخرین آنها یعنی تکریم و الگوسازی، مختص افراد نخبه که همان اساتید شامخ هستند، است.

تمدن بدون فرهنگ و هنر به مطلوب ختم نمی‌ شود

وی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر بنیاد ملی نخبگان حرکت در مسیر تمدن‌ سازی نوین اسلامی را به عنوان یک رویکرد اصلی برای خود قرار داده، باید حمایت از نخبگان دیگر ساحت‌ ها به جز علم را نیز مورد توجه قرار دهد چراکه اساساً تمدن بدون فرهنگ و هنر به مطلوب ختم نمی‌ شود. در این بین، اقتصاد تنها یکی از ساحت‌ های اثرگذاری نخبگان و بخش‌ های تمدن نوین اسلامی است که البته هر ساله در این حوزه، بنیاد ملی نخبگان اقداماتی را انجام می‌ دهد اما برای رسیدن به نقطه مطلوب باید نخبگان دیگر حوزه‌ ها به خصوص فرهنگ و هنر و ادب را نیز از طریق شیوه‌ نامه‌ ها و استانداردهای مشخص، مورد حمایت جدی قرار دهد.

قائم‌ مقام بنیاد ملی نخبگان اضافه کرد: زمینه‌ سازی برای شناخت همکاری متقابل نخبگان مسلمان در سراسر جهان به منظور ایجاد تمدن نوین اسلامی و یا جذب نخبگان سطح جهانی نیز مورد تأکید سند راهبردی کشور در امور نخبگان است. این یعنی دایره نخبگی از نظر این سند در مرزهای سیاسی تعریف نمی‌ شود.

وی گفت: خوشبختانه در سال گذشته دولت مصوبه‌ ای را تحت عنوان حمایت از نخبگان غیرایرانی اعلام کرد که شامل ساحت‌ ها و حوزه‌ های مختلفی می‌ شود تا بر اساس شاخص‌ های بنیاد، این افراد در حوزه‌ های متنوع توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شناسایی و حمایت شوند و بتوانند در چرخه خدمت‌ رسانی به تمدن نوین اسلامی قرار بگیرند.

ضرورت خارج شدن فرهنگ نخبگی از مرزهای جغرافیایی و سیاسی

باقری‌ مقدم بیان داشت: رهبری در سال ۹۸ در دیدار با نخبگان، موضوع نخبگان ایران فرهنگی را مورد تأکید قرار دادند؛ این یعنی خارج شدن فرهنگ نخبگی از مرزهای جغرافیایی و سیاسی. با این نگاه می‌ توان تمام نخبگان ایران فرهنگی را مورد حمایت قرار داد. به همین منظور، بنیاد ملی نخبگان تلاش می‌ کند هم نخبگان جهان اسلام و هم نخبگان ایران فرهنگی و حتی نخبگان حق‌ جوی عالم را نیز در دایره حمایت خود قرار دهد و برای این مهم آمادگی کامل دارد.

وی تأکید کرد: یکی از راه‌ های شناسایی نخبگان در همه کشورهای دنیا برگزاری رویدادهای رقابتی و جشنواره‌ ها است. در واقع به شرط برخورداری از کیفیت لازم، برگزاری جشنواره‌ ها و در نتیجه انتخاب افراد منتخب، منجر به شناسایی مسئله و نخبگان خواهد شد. به عنوان نمونه جایزه مصطفی (صلوات‌ الله)، خوارزمی، فارابی و یا جایزه جلال آل‌ احمد در ایران به نخبگان علمی و فرهنگی اعطا می‌ شود. به همین دلیل بنیاد ملی نخبگان این جشنواره‌ ها را رصد می‌ کند و به شرط برخورداری آنها از استانداردهای لازم، منتخبان این جشنواره‌ ها را نیز مورد حمایت خود قرار خواهد داد.

باقری مقدم گفت: علاوه بر این موارد، بنیاد ملی نخبگان کرسی‌ هایی را تحت عنوان کرسی‌ های نخبگان خارج از ایران تعریف کرده است. برگزیدگان این طرح، غیر از برخورداری از جوایز نقدی می‌ توانند در حوزه شاگردپروری نیز از تسهیلات بنیاد ملی نخبگان در قالب دوره‌ های پسا دکترا و پژوهانه برخوردار شوند. در کنار این موارد، این افراد می‌ توانند در صورت علاقه‌ مندی تسهیلات خوبی را نیز برای ایجاد و راه‌ اندازی کسب‌ وکار در ایران دریافت کنند.

قائم‌ مقام بنیاد ملی نخبگان در پایان خاطرنشان کرد: مهمترین هدف بنیاد ملی نخبگان از اعطای جایزه به نخبگان غیرایرانی، برقراری و ایجاد ارتباط علمی با این افراد است و به زودی از طریق شبکه مجازی نیز زیرساخت‌های لازم برای تداوم این ارتباط فراهم خواهد شد تا زمینه برای تحقق رفاه و عدالت در سراسر عالم فراهم شود.

شایان ذکر است، برنامه تلویزیونی « پیشواز» کاری از گروه اجتماعی شبکه چهار سیما به تهیه‌ کنندگی علی زارعان و سردبیری نیما داورزنی در بهار ۱۴۰۲ در گفت‌ ‌ وگوهایی جداگانه با متفکران و‌ نخبگان داخل و خارج از کشور به واکاوای تاثیرات اشتراکات فرهنگی بر شکل‌ گیری الگوهای رفتاری، ارتباطات اجتماعی و دیپلماسی فرهنگی پرداخت.

دکتر نعمت ییلدریم، عضو هیات علمی دانشگاه آتاتورک ترکیه، دکتر جمال الطیف عضو هیات علمی دانشگاه کربلا، دکتر محمدناصر عضو هیات علمی دانشگاه پنجاب لاهور، جعفر محمد ترمذی متفکر فلسفه علوم اسلامی، دولتمند خال‌ اف موسیقیدان بر جسته تاجیکستان، بلرام شکلا رایزن فرهنگی سفارت هند، مظفر محمدی معاون سفیر تاجیکستان در ایران، علی‌ محمد سابقی پژوهشگر فرهنگی، طیبه عزت‌ اللهی‌ نژاد رئیس پژوهشکده هنرهای ستنی در پژوهشگاه میراث فرهنگی و‌ گردشگری و دکتر محسن شجاع‌ خانی کارشناس فرهنگی دیگر میهمانان این برنامه بودند.