بستن
عبارت خود را درج و جهت جستجو "Enter" را بفشارید
EN
  • 1402/08/16 - 10:18
  • - تعداد بازدید: 554
  • - تعداد بازدیدکننده: 533
  • زمان مطالعه : 6 دقیقه
در ادامه بازدیدهای علمی استاد محور

دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد از چهار‌طاقی بازه هور و کاروانسرای رباط سفید بازدید کردند

با توجه به وجود آثار شاخص تاریخی در استان و با هدف آشنایی دانشجویان با این ارزش‌های فرهنگی، بازدید از چهار‌طاقی بازه هور و کاروانسرای رباط سفید برگزار شد

روستای رباط سفید و کاروانسرای رباط سفید
اولین برنامه به بازدید از روستای رباط سفید و کاروانسرای این روستا اختصاص یافت. پیش از رسیدن به روستا استاد لباف خانیکی (کارشناس بناها و آثار تاریخی خراسان) در خصوص تاریخچۀ زیست و سکونت در خراسان و نخستین هسته‌ های استقراری در این استان مطالبی بیان نمودند. همچنین ایشان از اهمیت منطقه رباط سفید و نقش آن در گذشته و امروز در مسیر راههای مواصلاتی توضیحاتی به دانشجویان ارائه نمودند.
آقای لباف به نقش کاروانسرا در شکل‌ گیری روستا اشاره داشتند و اینکه با بررسی اسناد قدیمی مشخص است که در ابتدا رباط و یا کاروانسرا شکل گرفته و به مرور زمان مردم به دور آن بناهایی برای سکونت احداث نمودند و با گذشت زمان این آبادی شکل گرفته است لذا این روستا موجودیت خود را مدیون این کاروانسرا می‌ باشد.
با توجه به گفته‌ های استاد لباف در حقیقت در این محل دو کاروانسرا وجود دارد یک کاروانسرای سرپوشیده که در دوره صفویه احداث شده و کاروانسرای دیگر که دارای حیاط مرکزی و یا میانسرا بوده و در دوره قاجار شکل گرفته است. پس از معرفی این دو کاروانسرا و تاریخچه احداث آن بر اساس اسناد تاریخی، با حضور در فضاهای مختلف با کاربری‌ های فضاهای معماری بنا آشنایی حاصل گردید. به گفته استاد لباف خانیکی کاروانسراها دارای فضاهای مختلفی مانند نگهبانی، اتاق فروش لوازم ضروری و مورد نیاز مسافران و کاروانیان، حیاط، بارانداز، اصطبل، شاه‌ نشین و حجره‌ های مختلف می‌ باشد.  
از نکات مهمی که آقای لباف خانیکی به آن اشاره داشتند وجود ایوانچه‌ هاییدر دو طرف سردر بنا در گذشته بوده که در صورت پر بودن حجره‌ های داخل بنا و یا عدم تمکن مالی برخی از مسافران امکان استفاده از این حجره‌ های بیرونی برای این افراد فراهم بوده است. و همچنین در گذر از هشتی بنا ایشان توجه دانشجویان را به آجرکاری زیر گنبد هشتی جلب نمودند و گفتند در گذشته معماران بخشی از مهم‌ ترین هنر خود را در هشتی‌ های ورودی بنا به نمایش می‌ گذاشتند که در این بنا نیز معمار بنا با تکنیک آجرکاری خفته – راسته و با تغییر چیدمان آن زیبایی خاصی به این فضا بخشیده است.
در حال حاضر این بنا فاقد کاربری دائم بوده و بخش بیشتری از فضاهای آن متأسفانه تخریب و یا در آستانه تخریب قرار دارد با اقداماتی که شورای روستا در این بنا انجام داده است تا حدودی فضای حیاط و بخشی از جداره‌ های متصل به آن مرمت گردیده که به هیچ‌ عنوان کافی نبوده و در مواردی نیز بر خلاف ضوابط حفاظتی بناهای تاریخی صورت گرفته است.  
از مواردی که توجه دانشجویان را به خود جلب نمود نامگذاری معابر روستا بود که علاوه بر اینکه معبر اصلی به نام دره خورشید که هم معنی با واژه بازه هور می‌ باشد برخی از معابر نیز به نام مفاخر فرهنگی و هنری ایران بوده که اقدامی قابل تحسین می‌ باشد.

 بازدید از چهارطاقی بازه‌ هور
پس از بازدید از روستای رباط سفید دانشجویان به سمت چهارطاقی بازه‌ هور رهسپار گردیدند. بنایی واقع در یک بلندی که به فرم چهار‌ طاقی‌های ساسانی بنا گردیده با این تفاوت که یک جبهه آن بسته است. قبل از بازدید از بنا آقای لباف به اهمیت قرارگیری این بنا و محدوده‌ ای که بنا در آن واقع شده اشاره نمودند. بنا به گفته استاد لباف یکی از دلایلی که این منطقه را به عنوان بازه‌ هور می‌ شناسند این است که دره‌ ای در راستای شرقی – غربی قرار دارد که زمان طلوع خورشید این دره از روشنایی و نور خورشید بهره‌ مند می‌ گردد و به همین دلیل آن را بازه هور و یا دره خورشید نام نهاده‌ اند.  
به گفته استاد لباف دو قلعه در مجاورت این بنا واقع شده که به نام‌ های قلعه دختر و قلعه پسر مشهور هستند. کاوش‌ های باستان‌ شناسی در محدوده قلعه دختر کشف جدید و منحصر بفردی را سبب شده که احتمال آن می‌ رود که آتشکده آذر برزین‌ مهر که به گفته تاریخ‌ شناسان در خراسان بوده ولی جای دقیق آن هنوز مشخص نگردیده با بقایای بنای موسوم به قلعه دختر همخوانی داشته باشد و در واقع قلعه دختر همان آتشکده آذر برزین‌ مهر باشد.  
به گفته استاد لباف در دوره ساسانیان سه آتشکده بزرگ در ایران وجود داشته که هر یک متعلق به گروه خاصی بوده؛ آتشکده آذرگشنسب که به نام آتش شاهان و جنگاروان و نظامیان بوده، آتشکده آذرفرنبغ که مختص موبدان و روحانیان بوده و آتشکده آذربرزین مهر که متعلق به طبقه کشاورز و صنعتگر بوده. آتشکده اول در شیز آذربایجان، آتشکده دوم در کاریان فارس و آتشکده سوم در خراسان بوده است.
بنا به گفته‌های آقای لباف خانیکی در حال حاضر بنایی در ریوند به نام خانه دیو را به عنوان آتشکده آذر برزین‌ مهر می‌ شناسند که بسیاری از باستان‌ شناسان این موضوع را رد کرده و یکی از دلایل آن را راه صعب العبور آن می‌ دانند چرا که این آتشکده مخصوص کشاورزان و صنعتگران بوده لذا علاوه بر جایگاه رفیع آن در کیش زردشتی مخاطبین بسیار زیادی داشته که با موقعیت سخت دسترسی به بنای خانه دیو این امر امکان‌ پذیر نیست.
آقای لباف در این بازدید مختصری از کاوش‌ های صورت گرفته در فاصله سالهای ۱۳۹۳ تاکنون در این محوطه و نتایج آن به همراه برخی یافته‌ ها را به دانشجویان توضیح دادند و پس از این توضیحات بازدید از بنای چهار‌ طاقی صورت گرفت.
استاد لباف در خصوص تاریخچه ساخت این بنا، تکنیک‌ های معماری بکار رفته در آن و کاربری آن از گذشته تا سده‌ های نخستین اسلامی مطالب مفیدی را برای دانشجویان بیان نمودند.
به گفته آقای لباف این بنا جزو نخستین بناهایی است که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و در حقیقت در استان خراسان اولین بنایی است که در این فهرست ثبت شده است لذا می‌توان این امر را پذیرفت که این بنا بایستی اهمیت بسیار زیادی در نگاه متخصصان معماری و باستان‌ شناسی کشور داشته باشد.
از دلایل اهمیت این بنا علاوه بر قدمت (احتمالاً اشکانی و یا ساسانی) استفاده از گنبد و تکنیک اجرای آن است که بوسیله ترمبه چوبی تبدیل زمینه چهار به هشت و سپس دایره صورت گرفته است که در نوع خود منحصر بفرد می‌ باشد.
در خصوص مصالح معماری بنا و فرم طاق‌ ها و نوع آن نیز استاد لباف صحبت‌ هایی داشتند و این نکته را متذکر شدند که آنچه ما امروز به اشتباه به نام طاق رومی می‌ شناسیم اصالتی ایرانی داشته و به صورت آجرچینی « هرّه» در سازه‌ های معماری اجرا می‌ شده که بعدها یونانیان و رومی‌ ها از آن تقلید نموده و متأسفانه امروز به نام طاق رومی شناخته می‌ شود.
در نهایت نیز با گشت و گذار در اطراف بنا، استاد لباف به تغییرات ساختاری معماری بنا و همچنین نتایج یافته‌ های حاصل از کاوش در اطراف این بنا اشاره نمودند و مطالب مفیدی برای دانشجویان بیان نمودند.
این بازدید که با هدف آشنایی هرچه بیشتر دانشجویان معماری ایرانی و در راستای ارتقاء سطح دانایی، بینش و نگرش دانشجویان با سرپرستی دکتر ساکت  اجرا شد، مورد استقبال ویژه دانشجویان قرار گرفت.
 
  • گروه خبری : گروه های محتوا
  • کد خبر : 168134
کلمات کلیدی

نظرات

0 نظر برای این مطلب وجود دارد

نظر دهید